Ekonomimizde son 2 yılda olan oldu. Artık bu enflasyon kabul edildi. Telaffuz ederken bile korktuğumuz onca büyük rakamlar, artık düşük sayılar oldu, alıştık. Bu iyi bir hal-durum değil. Türk Lirası çok hızlı değer yitirdi. Bir yeni itibar, bir yeni karizma lazım. 2009 yılında 735 lira olan açlık sınırı için cebine 4 adet 200 TL koyan biri 4 parça banknot ile geçimini sürdürebilir seviyedeydi. Bugün ülkemizde açlık sınırı 9 bin 425 TL yani en büyük banknotumuzdan 47 adet ediyor. Bir cebe sığmayan bu para ile gayrimenkul, araba gibi ürünler almaya gittiniz mi hiç? Çanta ve valiz bulundurmanız lazım ve belki hatta bir el arabası lazım. Sizin için harika bir grafik hazırladım. Dolaşımdaki banknotlarımızın zaman içindeki adet olarak değişimini gösteren, ekonomiyi güzel anlatılabileceğimiz harika bir grafik aşağıdadır.
Evet, yukarıdaki grafik ve kaynağı herkesin rahatlıkla erişebileceği TCMB verisidir. 200 TL ilk çıktığında bozdurulması zor bir miktardır. Hatta dolaşımda çok olmayan bankalar arası fon aktarımda kullanılacak meblağdı. Zamanla 200’ lük ve 100’ lük banknotlar markette poşet dolduramayan kâğıt paralar haline geldiler. Şu anda 2023 yılında toplam banknot sayısının yüzde 60’ ından fazlasını ülkemizin en büyük bu iki banknotu oluşturmaktadır. Oysa bu oran 2009 yılı 3. Ayında 200 TL için yüzde 4,18 seviyesinde ve 100 TL için yüzde 15,82 seviyesindeydi. 10, 20, 50 TL lik banknotlarda adet olarak çok değişim olmamakla beraber 5 TL’ lik banknotta yıllara göre adet olarak bir artış olmuştur. Sanırım bu da bozuk paranın yerine geçmesi, madeni paraların dolaşımda ve alım gücüde yerinin kalmamasındandır. Sanıyorum ki, ekonomi yönetimi piyasayı güllük gülistanlık görmesindeki inat yüzünden çoktan gelmesi gereken yeni büyük sayılı banknotlarımız gelmemektedir. Cebimizde kabarık duran çoklu destelerin zengin hissettirmesi isteniyor, galiba.
Naçizane 2 önerim var:
1. Daha önce yaptığımız gibi tedavülden 2 sıfır atmak. Mevcut Türk Lirasını 100 bölmek. Böylece telaffuz ettiğimiz rakamlar küçülecektir ve kolay bir yaşantı devam edecektir.
2. Bu seçenek biraz daha güzel mevcut 100’ lük ve 200’ lük banknotların ebatlarını küçültüp yeni 500 ve 1000’ lik banknot tasarlayıp piyasaya sürülmesi ve 5’ lik kâğıdın kaldırılması ve 5, 10, 2.5 ve 7.5’ lük madeni paralar piyasaya aktarılması.
2 eylemden birine ivediyle karar verilmesi ve uygulanması elzemdir. Yoksa bu kadar çok sayıda küpür ile piyasa bunalmaktadır.
