Aslında bu yazının başlığı TOMTAŞ’TA NELER OLUYOR , olacaktı ama belki bir süre haber vitrinlerinde boy göstereceğini tahmin ettiğim TOMTAŞ’ı bu şekilde anons etmek istedim.
TOMTAŞ aslında 1926’da Atatürk’ün emriyle Kayseri'de kurulan ilk uçak fabrikasının temellerinin atıldığı ve faaliyete geçildiği bir uçak üretim şirketinin adıdır. Sonrasında, o sebepten, bu sebepten TOMTAŞ faaliyetlerine ara verdi,derken şirket bakanlığa kaldı, bakanlık devreye girdi falan ama 1947-48’e kadar hatta 1950’ye kadar imalat sürdü. TOMTAŞ’ın tohumuyla atılan milli ve yerli heyecanla dolu uçak üretim adımı, yılda 200 e yakın uçak üretilmesine kadar büyüdü. Eee tabi, büyüyünce de, Amerika hemen, devreye girip, siz pahalıya üretiyorsunuz üretmeyin, biz üretip size daha ucuza satalım dediler. Ayrıca Marshall yardımımızı almak istiyorsanız da , uçak fabrikasını kapatın gibi “basit” ve “küçük” birkaç şart öne sürdüler. (o yıllarda, Amerika ikinci dünya savaşından sonra yanındaki ülkeleri doğu blokuna karşı güçlendirmek adına , para ve askeri malzeme yardımında bulunuyordu, bunun da başında dönemin Dışişleri Bakanı Marshall vardı, o nedenle de yardım projesinin adı, Marshall yardımı kaldı ) Dönemin, Başbakanlık ve Cumhurbaşkanlığı da yapan önemli ismi İsmet İnönü , Amerika’nın bu “ricasını” kırmadı ve “ Yes Sir” diyerek milli gururumuzun şalterini indiriverdi.
Eline sağlık... Kapantı bitti gitti.
Sonrasında, yılda 200 uçak üreten dev fabrika, uçak tamirhanesinden hallice bir tamir atölyesine döndü. Adına da , anatamir komutanığı falan diyerek küçülen yapıyı ünvanlarla büyütmeye gayret ettiler.
Özeti bu , ayrıntıyı merak eden varsa da, benim bu konuda yazdığım bir kitap var, adı GÖMÜN. Burada herşeyi belgeleriyle ve ayrıntılı olarak anlattım. Ayrıca meslektaşım Fuat Uğur da Türkiye gazetesindeyken köşesinde GÖMÜN’ü ele aldı ve özetledi. https://www.turkiyegazetesi.com.tr/kose-yazilari/fuat-ugur/gomun-620308
Gelelim bugüne...
Kayseri‘de TOMTAŞ Yatırım adı altında bir şirket kuruldu ve Ankara’daki savunma sanayi ile ilgili resmi kurumlarında ortak olduğu bir yapı ile , 1926’da kurulan TOMTAŞ’ın küllerinden yeniden doğduğu slogan ve başlıklarıyla bu iş yeniden alevlendirildi. 205 milyonluk bir proje oluşturuldu, yurt dışından sanırım 10 milyon dolarlık da bir malzeme alınacak ve TOMTAŞ Yatırım, uçak parçaları üretimine yakında geçecek inşallah.
Buraya kadar çok iyi, ama asıl bundan sonrasında zihinler biraz karışıyor.
Zira, dönemin Milli Savunma Bakanı Hulusi AKAR, TOMTAŞ’ın kurulmasındaki heyecanı ve hissiyatı gördüğü için dedi ki, “bunu şehre yayın ve çok ortaklı olsun” yani halk benimsesin. Çok doğru bir yaklaşım, hatta seçim dönemimde yine benim önerimle , o yıllarda üretilen yerli ve milli bir savaş avcı uçağımız İstanbul’daki Yeşilyurt Havacılık Müzesi’nden Kayseri ye getirilip ,meydanda sergilendi.
Evet şimdi bir tarafta böyle heyecan ve mutlu bir bekleyiş varken, beri tarafta da işin ticari boyutu yürütülüyor. Elbette, bir fabrika ve şirket varsa, para da olacak, kazanç da , aksi zaten olmaz.
Lakin burada daha işin başında görünen bir sıkıntı var ki, o da şu, bu ortaklık yapısında herkes çok ketum. Kimse ortakları şunlar şunlar demiyor.
Böyle olunca da, iddialar havada uçuyor. Ortaklar kimler, bu kişiler nasıl oldu da, devletle bir ortaklık kurulması işinde yer aldı? (Projenin yüzde 50 ortağı şu şirketler; ASFAT, TUSAŞ , TOMTAŞ Yatırım ve Erciyes Tekno Park)
Eğer Kayserili müteşebbisler bu projeyi kurgulayıp, devleti de ikna edip ortak ettilerse, şapka çıkartıp teşekkür etmek gerekir. Lakin, gerek arazinin belediye tarafından tahsisi, gerekse pekçok ithal edilecek malzemede teşviklerin çıkartılması ve faydalandırılması konularında ve daha pekçok konuda da , kamu tarafının katkılarını da alkışlamak lazım.
Peki ben bu yazıyı niye yazdım ?
Şunun için yazdım, böylesine önemli bir projede, cidden küçük hesaplara ve ayak oyunlarına kurban edilmemeli ve daha başındayken ölü doğuma sebebiyet verilmemeli.
Mesela şu sorunun yanıtını eski Savunma Bakan’ı Akar’a sorup cevabını almak itiyorum:
TOMTAŞ Yatırım’da sivil kesimin yani işadamlarının sayısı kaçtır, istenildiği ölcüde tabana yayılmış mıdır ? Yayılmadıysa neden ?
Bu şirket yapılanmasının ve yönetim kurulunun isimlerinin birkaç kişinin elinde ve yönlendirmesinde olduğu doğru mudur ? Belli kriterleri sağlayan herkes ortak olabilir mi? Olabiliyorsa neden bugüne kadar sayı 3-5 ile sınırlı kaldı,. olamıyorsa neden ?
Bu oluşumda siyasi partilerin yönetiminde yer alan iş adamları var mıdır ? Böyle simler varsa, parti yönetiminde olmasının yönetimde yer almasıyla bir ilgisi var mıdır yoksa zaten bu kişiler başından bari, sanayici,. üretimde olan ve savunma sanayi ile ilgili de işler yapan kişiler midir ?
Ve son olarak da , yaklaşık 300 üyesi olan Kayseri MÜSİAD, TOMTAŞ Yatırım’a ortak mıdır, değil midir ? Ortaklıktan ayrıldığı iddiaları var, bu doğruysa MÜSİAD Kayseri şubesi bu derece önemli yerli ve milli projeden neden ayrılmak istemiştir ? Sanırım bu soruyu da, MÜSİAD Kayseri Şube Başkanı Ferhat Akmermer verecektir ? Vermelidir de, sessiz kalmasının ya bildiği bir şeyler varsa , açıklamamasının,ne kendine ne, şehre ne de, bu milli ve yerli yatırıma bir faydası olur ?
Bu konuyla ilgili bugün Milli Savunma Eski Bakanı Hulusi AKAR ile bir görüşme yapacağım ve kafama takılan soruları ona soracağım daha doğrusu onunla paylaşacağım kendi ilgi ve bilgi alanında olanlar konusunda net şekilde yanıt vereceğinden hiç şüphem yok.
Eh, tabi ayrıntıları öğrendikten sonra yine bu satırlardan sizlerle paylaşacağımı da söylememe gerek yok sanırım. Bakalım TOMTAŞ'ta, gerçekten birşeyler mi oluyor, yoksa anlmamsız yere hep birlikte bir kaşık suda gereksiz yere fırtına mı koparıyoruz, görelim.